O Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε το σχέδιο μερικού ανοίγματος της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου. Γιατί επέλεξε τη δεδομένη στιγμή για να το κάνει και πού αποσκοπεί αυτή η ενέργειά του;
Αυτή η απαράδεκτη απόφαση δείχνει περιφρόνηση στα Ηνωμένα Έθνη και τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Σε διεθνές επίπεδο, η Τουρκία στοχεύει στην αναβάθμιση του κατοχικού καθεστώτος και την έμμεση αναγνώριση του ψευδοκράτους. Στο εσωτερικό, σκοπός είναι η ενίσχυση του κατοχικού ηγέτη Τατάρ, τον οποίο δεν στηρίζει η πλειοψηφία των γηγενών Τουρκοκυπρίων, και φυσικά η εδραίωση του ηγετικού προφίλ του Τούρκου Προέδρου ως νέου Ατατούρκ. Οι ανακοινώσεις έγιναν σε μια χρονική στιγμή, στην οποία ο συνδυασμός της μαύρης επετείου του Αττίλα και του εορτασμού του μπαϊραμιού προσέφεραν την ευκαιρία για την προβολή ενός ισλαμιστικού εθνικισμού. Με αυτό τον τρόπο, η Άγκυρα επιχειρεί να «αγγίξει» το θυμικό των μαζών στην Ανατολία και τον μουσουλμανικό κόσμο της Μ. Ανατολής.
Πώς πρέπει να κινηθούν το επόμενο διάστημα η Ελλάδα και η κυπριακή πλευρά, ώστε να βάλουν εμπόδια στα σχέδια του Ερντογάν; Τα νέα τετελεσμένα δεν επιβαρύνουν επί της ουσίας την Κυπριακή Δημοκρατία σε μελλοντικές συνομιλίες;
Όπως τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, υπάρχει μόνο ένα νόμιμο πλαίσιο για την επίλυση του Κυπριακού, δηλαδή εκείνο που ορίζουν τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Εμείς παραμένουμε προσηλωμένοι στις αρχές του διεθνούς δικαίου και καλούμε, μαζί με τον ΟΗΕ και την ΕΕ, την Τουρκία να ανατρέψει αυτή την απαράδεκτη και προκλητική απόφαση. Η Άγκυρα εστιάζει στην Κύπρο επειδή τη θεωρεί λανθασμένα ως τον αδύναμο κρίκο. Η Κυπριακή Δημοκρατία αποτελεί πλήρες μέλος της ΕΕ και κανείς δεν μπορεί να απειλήσει την ακεραιότητά της χωρίς κόστος. Άλλωστε, η Τουρκία καταλαβαίνει ότι οι προκλήσεις της θα επηρεάσουν άμεσα τις σχέσεις της με Αθήνα, Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον. Με το μερικό άνοιγμα των Βαρωσίων, ο Ερντογάν προσπαθεί να αφαιρέσει την Αμμόχωστο από την εξίσωση επίλυσης του Κυπριακού. Κι αυτό είναι απαράδεκτο. Ποτέ, όμως, δεν προβλεπόταν να ξανανοίξει η πόλη υπό τουρκική διοίκηση. Αυτή η αρνητική εξέλιξη ναρκοθετεί την περαιτέρω πορεία του Κυπριακού και δυσκολεύει την όποια συζήτηση.
Υπάρχει κίνδυνος η Άγκυρα να υλοποιήσει τις απειλές της έναντι της Κύπρου για ενίσχυση της τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στο νησί ή επανέναρξη γεωτρήσεων στη κυπριακή ΑΟΖ;
Η Τουρκία συχνά αναπροσαρμόζει την θέση της με βάση τα δεδομένα της στιγμής. Έτσι και τώρα, θα καθορίσει τις επόμενες κινήσεις της, αφού πρώτα ζυγίσει την αντίδραση της διεθνούς κοινότητας. Για την Άγκυρα, η Κύπρος αποτελεί ζωτικό χώρο και πεδίο όπου η ίδια θεωρεί ότι μπορεί να δοκιμάσει τα όρια του διεθνούς παράγοντα. Μεταφέρει τώρα το ενδιαφέρον της εκεί γιατί εσφαλμένα την θεωρεί ευάλωτη. Πάντως, τις προηγούμενες εβδομάδες, η τουρκική κυβέρνηση άφηνε να εννοηθεί ότι κυοφορούνται είτε αλλαγή ονόματος του ψευδοκράτους είτε αναγνώριση από τρίτες χώρες είτε ενεργειακές εξαγγελίες. Τίποτα δεν συνέβη από αυτά. Ο φόβος για την αντίδραση ΕΕ και ΟΗΕ και κυρίως τα αυστηρά μηνύματα των ΗΠΑ οδήγησαν την Τουρκία σε μερική αναπροσαρμογή. Όμως, σε κάθε περίπτωση, το μερικό άνοιγμα της Αμμοχώστου συνιστά πολύ αρνητική εξέλιξη.
Ποιος αναμένεται να είναι ο ρόλος των ΗΠΑ το επόμενο διάστημα στην επίλυση του Κυπριακού;
Από την πρώτη στιγμή, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι τοποθετήθηκαν ξεκάθαρα απέναντι στο άνοιγμα της Αμμοχώστου. Τα μηνύματά τους ήταν ιδιαίτερα αυστηρά. Πιστεύω ότι οι ΗΠΑ θα προσπαθήσουν να στρέψουν την Τουρκία στη Δύση, όμως υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Άλλωστε, η επαναπρόσδεση της Άγκυρας στο δυτικό άρμα θα ήταν προς το συμφέρον της χώρας μας. Οι προϋποθέσεις που αναμένεται να θέσει η Ουάσιγκτον είναι η τήρηση των δημοκρατικών αρχών και αξιών και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε κάθε περίπτωση, η λύση δύο κρατών που προτείνει η Τουρκία δεν μπορεί να αποτελέσει βάση συζήτησης. Και αυτό είναι η ξεκάθαρη θέση τόσο της Ευρώπης όσο και των ΗΠΑ.